Dar es Salaam: MKURUGENZI Mtendaji wa Kituo cha Ushirikiano kati ya Sekta ya Umma na Sekta Binafsi (PPPC), David Kafulila amesema tathmini ya uhimilivu wa deni kwa kutumia vigezo mbalimbali inaonyesha kuwa deni la Taifa la Tanzania bado ni endelevu.
Amesema wakati wa kongamano la Ubia kati ya Sekta ya Umma na Sekta Binafsi lenye lengo la kuendeleza Malengo ya Dira ya Tanzania 2050 lililofanyika Chuo Kikuu cha Dar es Salaam (UDSM).
Amesema Tanzania ipo katika hatari ndogo ya kukumbwa na deni kuliko nchi nyingine nyingi duniani, licha ya wasiwasi wa ndani wa deni hilo kuongezeka. 
Amesema deni la kimataifa limekuwa likiongezeka katika miaka ya hivi karibuni kutokana na janga la Covid-19 na majanga mengine kwa uchumi wa dunia.
“Covid-19 ilivuruga minyororo ya usambazaji wa kimataifa na kusababisha hitaji la mikopo zaidi ili kuokoa nchi nyingi.
“Ni muhimu kuelewa kwamba uchumi wa dunia unafadhiliwa na deni. Mashirika ya kimataifa yanayotathmini viwango vya mikopo yameiweka Tanzania katika viwango vya juu zaidi vya mikopo katika Afrika Mashariki na bora kuliko nchi nyingi za Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara na hivyo kuifanya ivutie zaidi mikopo,” amesema.
Amesema mifumo mbadala ya ufadhili wa miundombinu, kama vile PPP, itatumiwa na serikali kupunguza utegemezi wa mapato ya kodi na mikopo kufadhili miradi ya maendeleo.
Amesema Tanzania ina uwiano mzuri wa deni kwa Pato la Taifa, kipimo cha fedha ambacho kinalinganisha deni la taifa na pato lake la taifa, hali inayoonyesha uwezo wa taifa kulipa madeni yake.
Akitoa ripoti ya Shirika la Fedha la Kimataifa (IMF) ya Oktoba 2024, amesema uchumi mwingi wa dunia unatokana na deni, huku wastani wa deni la umma likiwa ni zaidi ya asilimia 90 ya Pato la Taifa (GDP).
Amesema barani Afrika wastani wa zaidi ya asilimia 67, uwiano wa deni kwa Pato la Taifa ni asilimia 47, chini ya Kenya (asilimia 70), Rwanda (asilimia 71), Malawi (asilimia 84) na Ghana (asilimia 90).
“Hii inaonyesha hitaji la dharura la mabadiliko na uwekezaji ambao hauwezi kufikiwa kwa ushuru au kukopa pekee. Tunahitaji ufadhili mbadala, uwekezaji mkubwa ili kuweza kujenga taifa – na PPP ndio suluhisho,” amesema.
Aliyekuwa Makamu Mkuu wa UDSM, Profesa Rwekaza Mukandala alitaja PPP kuwa ni mbinu iliyothibitishwa kwa nchi zinazoendelea kukuza maendeleo endelevu, ukuaji wa uchumi na uboreshaji wa huduma za kijamii.
“PPP ni kama upanga wenye makali kuwili, unaweza kuleta matokeo mazuri ukitumiwa kwa busara, lakini lazima usimamiwe kwa uangalifu ili kulinda maslahi ya umma,” amesema.
Amesema lengo kuu la kongamano hilo lilikuwa kujenga uelewa wa kimkakati kuhusu thamani ya ushirikiano kati ya sekta ya umma na sekta binafsi katika kutekeleza Dira ya 2050.
Mtaalamu wa masuala ya uchumi wa UDSM, Prof Abel Kinyondo ameeleza kuwa moja ya changamoto kubwa katika PPP ni tofauti ya vipaumbele kati ya sekta ya umma na binafsi.
Amesema sekta ya kibinafsi inalenga kuongeza faida, wakati serikali inazingatia kutoa huduma bora kwa wananchi wake.
Kwamba, PPP itafanikiwa iwapo tu kutakuwa na uwazi na utawala bora.
Amewataka waliopewa dhamana na serikali kuwa wazalendo wa kweli, akisisitiza kuwa PPP haileti manufaa moja kwa moja bila utawala bora.
Kwa upande wake, Dkt. Kafigi Jeje kutoka Taasisi ya Uhasibu Arusha (IAA) amezihimiza Mamlaka za Serikali za Mitaa (LGAs) kutumia mifumo ya Ubia kati ya Sekta ya Umma na Sekta Binafsi (PPP) kwa kubuni miradi inayofaa kwa ushirikiano.
Amesema mipango hiyo inaweza kupunguza shinikizo kwa serikali ya kitaifa na kuboresha utoaji wa huduma katika ngazi ya mashinani.
Ametoa wito kwa Kituo cha PPP kuongeza juhudi za elimu na uhamasishaji ili halmashauri na manispaa ziweze kutumia ipasavyo rasilimali walizonazo ikiwa ni pamoja na ardhi ili kuunda mashirikiano yenye kuleta mapato na kupunguza utegemezi wa serikali kuu.
Akitoa mfano wa bajeti ya mwaka 2025/26, Dkt. Jeje amesema serikali imetenga Sh. Trilioni 6.1 kwa ajili ya mishahara na Sh. Trilioni 2.484 kwa ajili ya matumizi ya maendeleo.
Kinyume chake, amesema serikali za mitaa kwa pamoja zilizalisha Sh. Trilioni 1.5 pekee katika mwaka wa fedha wa 2023/24.
“Ikiwa halmashauri na manispaa zitawezeshwa na ujuzi na ujuzi sahihi wa kutumia PPP, zinaweza kupunguza kwa kiasi kikubwa utegemezi wao kwa serikali kuu,” alisema
